Từ nguyên Chi_Nghệ

Tên gọi khoa học xuất phát từ tiếng Phạn kuṅkuma,[5] dùng để chỉ loài nghệ phổ biến rộng và được biết đến nhiều nhất là Curcuma longa.

Ghi chép về chữ nghệ trong Từ điển Việt–Bồ–La (Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum) của Alexandre de Rhodes xuất bản năm 1651 như sau: "nghệ: açafrão: crocus, i. dụôm nghệ: tingir com açafrão: croco inficere.",[6]. Như thế, Rhodes có lẽ cho rằng nó ít nhất là tương tự như nghệ tây (Crocus sativus) trong vai trò nhuộm màu vàng cho thực phẩm, do Crocus sativus là loại cây trồng tại khu vực Địa Trung Hải để lấy nhụy hoa sấy khô làm gia vị và nhuộm màu thực phẩm. Từ điển này không có chữ ngải.

Trong Nam Việt–Dương Hiệp Tự vị (南越洋合字彙, Dictionarium Anamitico-Latinum) của Jean-Louis Taberd xuất bản năm 1838 thì các từ nghệngải đều viết bằng Hán-Nôm là 艾. Cụ thể, tại trang 333 tác giả viết như sau: "艾 Ngải, herba quaedam medicinalis seu species absynthii quâ adustiones fiunt. 艾灸 Ngải cứu, id; artemisia vulgaris ... 艾鐄 Ngải vàng, curcumae species. 艾葉 Ngải diệp: absynthii species ... ",[7] như thế ngải nói chung là cây thuốc thuộc chi Artemisia (như A. vulgaris hay A. absinthium), nhưng ngải vàng thì là loài thuộc chi Curcuma. Tại trang 338, tác giả viết về chữ nghệ như sau: "艾 Nghệ, croci species seu curcuma longa.",[8] và ở đây thì nghệ là tên thông thường của Crocus (không có ở Việt Nam) hoặc Curcuma longa. Điều này giải thích tại sao trong tên gọi của một số loài của chi Curcuma lại có chữ ngải, như ngải tím (C. aeruginosa, C. zedoaria), ngải trắng (C. aromatica).

Các tên gọi uất kim, khương hoàng hay nga truật có lẽ có nguồn gốc từ tiếng Trung, tương ứng với 郁金 = uất kim, 姜黄 = khương hoàng và 莪术 = nga thuật, các tên gọi được Flora of China dùng trong tên gọi tiếng Trung của các loài thuộc chi Curcuma.

Về mặt phân loại học thì Crocus, Artemisia và Curcuma không có quan hệ họ hàng gì.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Chi_Nghệ http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/detai... http://biosciencediscovery.com/Vol%2010%20No%201/T... http://botanyvn.com/cnt.asp?param=edir&v=Curcuma&l... //pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22593922 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92752/ http://www.nzor.org.nz/names/06b74d9b-f0a7-45cd-b6... http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/20... //dx.doi.org/10.1007%2Fs12228-020-09619-8 //dx.doi.org/10.1017%2FS0960428620000049 //dx.doi.org/10.11646%2Fphytotaxa.432.1.2